Bão đôi Hagibis và Mitag

Đau đầu theo dự báo!

Đặng Ngọc Khoa.

Sáng nay 24.11, nếu dự báo đúng, tâm bão Hagibis (23W) đi qua vùng phụ cận Nha Trang. Mưa suốt đêm 23.11 trên vùng vịnh đẹp. Mùi bão xông đầy giải đất Nam Trung bộ. Nó và bão Mitag (24W) làm đau đầu các nhà dự báo suốt tuần qua. Nếu bão Hagibis (23W/ tên Philippines là Lando, tên VN là số 7), mạnh yếu có lúc khác nhau nhưng do có đường đi khá thẳng và ổn định nên sai số trong dự báo không cao. Đã lâu lắm rồi mới có bão đổ bộ vùng Khánh Hòa- Ninh Thuận nhưng hy vọng với rất nhiều đảo cản đường trong vịnh Nha Trang và những dãy núi đá Phan Rang- Phan Rí, bão sẽ yếu đi một phần trước khi ầm ầm đập xuống mặt quốc lộ 1. Với tầm bão hoạt động 815km, các địa phương Bình Định, Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, Bà Rịa Vũng Tàu, TP HCM gần như chắc chắn lọt vào vòng hứng bão. Một số địa phương vòng ngoài cũng bị ảnh hưởng mưa to gió lớn, ngập úng cục bộ. Tuy nhiên, quan ngại nhất, càng đến gần bờ, bão hầu như càng mạnh lên, chiều 23.11 Hagibis lại được dự báo không suy giảm khi chạm bờ nên sức tàn phá sẽ không là chuyện nhỏ!

 

Rắc rối hơn là bão Mitag. Từ đầu đến nay, các cơ quan cảnh báo bão quốc tế liên tục thay đổi dự báo, thậm chí có lúc họ không tuân theo quy trình 6 giờ dự báo một lần mà lại ra thông báo đột xuất. Ngày đầu họ dự báo bão đi thẳng như kẻ chỉ, trực chỉ hướng tây giống bão Hagibis. Ngày thứ hai, lại thay đổi dự báo đến 4 lần, mỗi lần lại nhích đường đi của bão lên phía bắc một ít, tức từ miền nam lên miền trung rồi miền bắc Philippines, thậm chí khuya 21.11 dự báo bão sẽ đi hẳn lên cực bắc, hướng phía Đài Loan và Hồng Kông. Nhưng không, mới đây, mũi tên dự báo lại dịch xuống một đoạn, miền trung VN có vẻ nằm trong tầm ngắm của một số mô hình dự báo trong khi mắt bão đã hé lộ trên đường quần tụ . Căn cứ nhiệt độ bề mặt nước biển, nếu bão lên phương bắc, trước sau sẽ chết yểu. Nếu xuôi về Trung Trung bộ hoặc Nam bộ, bão còn có cơ hội hoạt động lâu hơn. Đôi khi điều không ai muốn lại xảy ra và đó là khả năng xấu nhất không ai có quyền chọn lựa.

 

 

Suốt tuần qua, các bản đồ SST cho thấy nhiệt độ ven bờ biển Đông chỉ còn ấm từ phía nam trở xuống, từ 26 đến 28 độ C, có thể tiếp tay cho bão. Như vậy về lý thuyết bão Hagibis sẽ ổn định tại vùng biển phía nam để được nung đầy nhiệt lượng. Và có thể do bão quá mạnh nên nó sẽ vượt qua vùng nhiệt độ thấp ven bờ tiến sâu vào đất liền. Còn gió mùa Đông bắc, có dâu7s hiệu bị yếu đi nên hai ngày qua cả hai bão Hagibis và Mitag đều nhích lên phía bắc, dù Philippines vẫn dự báo gió mùa Đông bắc sẽ tiếp tục mang mây mưa lên các đảo.

 

Tất nhiên, dự báo nào cũng có sai số. Theo HKO (Hồng Kông), ngay tại thời điểm dự báo, vị trí tâm bão đã lệch 30km. Dài 24h sai 150km, 48h sai 250km và 48h sai 350km. Vì vậy khi đặt vấn đề bão sẽ đổ bộ vào địa điểm cụ thể nào ta sẽ bó tay. Để cho ra một dự báo chính thức, các cơ quan cảnh báo phải tham khảo rất nhiều yếu tố, nhiều mô hình, nhiều phương tiện, nhiều nguồn tin, nhiều nhận định, nhưng quan trọng nhất vẫn là nhiệt độ bề mặt nước biển (SST), gió mùa Đông bắc và các áp cao, với VN là áp cao trên đảo Hải Nam sẽ đẩy gió đến vùng mưa bão.

 

Tại VN, căn cứ quầng mây bão hôm 23.11 đã phủ một phần lên đất liền, có thể khẳng định mưa lũ trong và sau bão sẽ gây ngập cục bộ nhiều nơi trong đó có TP HCM, lũ quét cũng sẽ xảy ra ở Phú Yên, Bình Thuận, Ninh Thuận. Đồng thời nhà vườn ở Đồng Nai, Bà Rịa- Vũng Tàu khó tránh thiệt hại. Kinh nghiệm bão Peipah vừa qua, do mãi lo phòng chống bão, mọi người quên lũ lụt. Hậu quả là trận lụt lịch sử đã diễn ra rạng sáng 12.11 ở miền Trung với bao nhiêu thiệt hại về của và người. Nay với bão Hagibis, cần phòng tránh bão song song phòng tránh lụt vùng thấp, sạt lở đất vùng cao.

 

Trước thiên tai, con người vô cùng nhỏ bé nhưng cũng trong thiên tai, con người lóe sáng bao điều. Tâm lý chủ quan, bàng quan chính là tòng phạm.

ĐNK.

1/ Nhiệt độ bề mặt nước biển theo đo đạc thực tế hôm 22.11 của OWI.

2/ Dự báo đường đi bão Hagibis trên nền bản đồ nhiệt độ (cột dọc bên phải). Ảnh UW- CIMSS (Mỹ).

3/ Ảnh vệ tinh bão đôi Hagibis (23W) và Mitag (24W) hồi 4h sáng 23.11.Ảnh WGJ (Nhật bản).

4/ Bản đồ dự báo bão Mitag tại cảnh báo số 9. Ảnh TY2/ Pagasa (Philippines).

5/ Dự báo vùng tâm bão Hagibis đi qua lúc 7h sáng 24.11. Ảnh TSR (Anh).