|
Trần Ngọc Bảo
Sống chung với rắn hổ mang Thiền sư Ajahn Chah
V́ thế chúng ta phải duy tŕ ư thức suốt ngày đêm. Dù cho quí vị có làm ǵ đi nữa – đi, đứng, ngồi, nằm, nói năng, th́ đều phải ư thức rơ ràng. Khi quí vị đă thiết lập được ư thức th́ quí vị sẽ thấy cùng xuất hiện với nó là sự hiểu biết rơ ràng, hai điều kiện để có được trí tuệ. Cứ như thế, với ư thức, sự hiểu biết, trí tuệ đồng thời, quí vị sẽ là người tỉnh thức suốt đêm ngày. Lời dạy của Đức Thế Tôn không phải để cho chúng ta chỉ nghe, ghi nhớ ở mức độ trí thức. Đây là lời dạy mà phải qua thực hành, trí tuệ mới phát sinh ở trong tâm ḿnh. Bất cứ đi đâu, làm ǵ, chúng ta cũng phải ghi nhớ lời dạy này. Khi nhớ được lời dạy này, sự thật này, th́ chúng ta làm bất cứ việc ǵ cũng đều có trí tuệ. Khi chúng ta suy nghĩ, tu tập, tất cả đều làm với trí tuệ. Người có ư thức, hiểu biết, trí tuệ là người gần gũi với Đức Thế Tôn. Khi quí vị rời khỏi đây, quí vị nên thực tập đưa mọi chuyện ra trước tâm trí. Hăy nh́n tâm trí của ḿnh với ư thức, với sự hiểu biết rơ ràng, với trí tuệ. Với ba điều kiện ấy, tâm buông xả sẽ phát sinh. Quí vị hiểu rơ sự sinh diệt không ngừng của mọi hiện tượng. Quí vị nên hiểu rằng cái sinh ra và diệt đi chỉ là hoạt động của tâm. Khi một cái ǵ đó phát sinh th́ nó cũng sẽ diệt đi, rồi lại phát sinh và diệt đi. Trong giáo pháp, cái sinh ra và diệt đi này được gọi là sinh và tử. Mọi sự đều như thế và đó là mọi sự. Khi đau khổ phát sinh, nó sẽ diệt đi, và rồi đau khổ lại phát sinh nữa. Đó chỉ là đau khổ phát sinh và diệt mất. Khi quí vị thấy được như thế quí vị có thể hiểu biết một cách thường xuyên sự sinh diệt này, và khi sự hiểu biết này trở thành thường trực, quí vị hiểu được rằng mọi sự chỉ là như thế thôi. Mọi sự chỉ là sinh và tử. Rơ ràng không có cái ǵ tồn tại lâu. Chỉ có sự phát sinh và hoại diệt – tất cả chỉ là như thế thôi. Cái thấy này sẽ làm phát sinh một cảm giác nhẹ nhàng là không luyến ái thế giới này. Cảm giác như thế phát sinh khi ta thấy rằng không có cái ǵ đáng khao khát, chỉ có sự phát sinh và hoại diệt Chỉ có sự sinh ra và diệt đi; một cái ǵ đó sinh ra và sau đó diệt đi. Lúc đó tâm ta sẽ tới chỗ buông xả, cứ để cho mọi chuyện trôi qua theo bản tính tự nhiên của chúng. Mọi sự sinh ra và diệt đi trong tâm của chúng ta và ta biết rơ điều ấy. Khi cảm giác hài ḷng phát sinh, chúng ta biết rơ điều đó, khi cảm giác bất măn phát sinh, ta biết rơ điều ấy. Và biết rơ hạnh phúc là ǵ, chúng ta không đồng hóa ta với nó và dính mắc vào hạnh phúc hay đau khổ. Chúng ta để cho mọi chuyện diễn ra theo cách tự nhiên của chúng. V́ thế mà chúng ta nói rằng hoạt động của tâm trí giống như con rắn hổ mang. Nếu chúng ta không can thiệp, con rắn sẽ đi theo đường của nó. Dù cho con rắn có nọc độc chúng ta cũng không bị ảnh hưởng ǵ. Chúng ta không t́m cách lại gần hay bắt nó th́ nó không cắn chúng ta. Con rắn chỉ làm những ǵ theo bản tính tự nhiên của nó. Thế thôi. Nếu quí vị là người thông minh, quí vị cứ để mặc nó. Cái ǵ tốt quí vị cũng để yên, cái ǵ không tốt quí vị cứ để yên, cứ để nó tự nhiên như vậy. Nhưng cái ưa thích, không thích của quí vị cũng cứ để mặc chúng. Hăy đối xử với chúng như đối xử với con rắn hổ mang vậy. Đừng can thiệp. Chúng ta không muốn xấu cũng chẳng muốn tốt. Chúng ta không muốn nặng, cũng chẳng muốn nhẹ, không muốn hạnh phúc, cũng chẳng thích đau khổ. Bằng cách này sự thích muốn cũng sẽ chấm dứt và sự an nhiên tự tại được thiết lập vững vàng. Khi sự an nhiên trong tâm trí được thiết lập một cách vững vàng, chúng ta có thể nương tựa vào nó. Chúng ta có thể nói rằng đây là sự an nhiên, vượt thoát khỏi sự điên đảo. Điên đảo đă tận. Đức Thế Tôn gọi sự giác ngộ là sự “dập tắt” , như lửa bị dập tắt vậy. Chúng ta dập tắt lửa ở nơi nó xuất hiện. Bất cứ nơi nào nóng bức, chúng ta làm cho mát dịu. Cũng như thế với giác ngộ. Niết bàn được t́m thấy trong luân hồi. Giác ngộ và vô minh cùng ở một nơi. Nóng và mát cũng thế. Nóng ở nơi đă có mát, mát ở nơi từng có nóng. Niết bàn và luân hồi cũng như thế. Chúng ta được dạy giáo pháp để chấm dứt ṿng luân hồi, có nghĩa là chấm dứt ṿng quay của sự điên đảo. Chấm dứt điên đảo là dập tắt lửa. Khi ngọn lửa bên ngoài được dập tắt th́ có sự mát dịu. Khi ngọn lửa bên trong của ham muốn, dục lạc, của sân hận và ngu si được dập tắt th́ cũng có sự mát dịu.
Đây là bản chất của sự giác ngộ, đó là sự dập tắt
ngọn lửa, làm mát dịu t́nh trạng nóng bức. Đó là an nhiên. Đó là chấm
dứt luân hồi, chấm dứt chu kỳ sinh tử. Khi quí vị đạt được giác ngộ, sự
thể là như thế. Đó là sự chấm dứt ṿng quay và sự biến đổi không ngừng,
chấm dứt tham lam, oán giận, ngu muội trong tâm trí. Chúng ta hay dùng
chữ lạc để diễn tả v́ đó la cách người đời thường cho là lư tưởng. Nhưng
thật ra, nó vượt ra ngoài lạc và khổ. Nó là an nhiên tuyệt đối. Trần Ngọc Bảo
trích dịch từ tác phẩm “Food for Thought”, tuyển tập
các bài giảng của Thiền Sư Ajahn Chah.
|
