|
Tuyệt tác cuối đời của Lev Tolstoy ( WISE THOUGHTS FOR EVERY DAY) Đỗ Tư Nghĩa dịch theo bản Anh ngữ của Peter Serikin
13. KHOA
HỌC SAI LẦM
Người
ta tin rằng, càng biết nhiều, th́ sẽ càng trở nên tốt hơn. Thế nhưng,
việc biết nhiều th́ không quan trọng cho bằng biết một ít trong
số những điều cần thiết nhất. [67]
[67] Phải chăng, chúng ta thường biết quá nhiều điều không cần thiết cho bản thân – và những điều thực sự cần thiết cho bản thân, th́ chúng ta lại biết quá ít ? Đặc biệt, ta biết quá nhiều cái cần thiết cho việc “thành công,” nhưng về những cái cần thiết cho việc “thành nhân,” th́ hầu như chúng ta chẳng biết bao nhiêu ? Một nền giáo dục đích thực, phải giúp con người sống tốt, cả về mặt vật chất lẫn tinh thần. Trong thời đại hiện nay, hầu như đa phần các nền giáo dục trên thế giới đều đặt nặng phương diện vật chất, mà chưa quan tâm đúng mức về phương diện tinh thần. Một khi sự “thành công” được đặt nặng hơn [và lấn át] sự “thành nhân,” th́ sự suy thoái về đạo đức là điều tất yếu. [68] Foolish. [69] Việc này thường được gọi là “giấu dốt.” Đây là một hiện tượng rất phổ biến, nhất là trong những môi trường mà kiến thức được xem trọng quá mức. Thực ra, kiến thức cũng cần thiết, nhưng, chạy đuổi kiến thức đến hụt hơi, để tỏ ra ḿnh biết nhiều, th́ thật là khổ. Chưa kể, loại kiến thức “từ chương,” cũng chẳng giúp ta được bao nhiêu trong việc “thăng hoa” cuộc sống của ḿnh.
[70] Theo thiển ư, có nhiều học giả uyên bác rất đáng trân trọng. Ở
đây, Tolstoy chỉ phê b́nh một số học giả ở chỗ : a/ Họ chỉ nhớ và
lặp lại những tư tưởng của người khác. Như vậy, họ thiếu tính sáng
tạo. b/ Họ kiêu hănh về kiến thức của ḿnh. [71] Humanity: Nhân loại; nhân tính. [72] Không ít người vẫn thường hay lầm tưởng rằng, kẻ có nhiều “kiến thức,” là kẻ “có học,” và do vậy, “có đạo đức.” Hoàn toàn không phải vậy. Có loại kiến thức giúp ta cải thiện đời sống vật chất của ḿnh, nhưng, cũng có loại kiến thức giúp ta cải thiện cuộc sống tâm linh – chỉ có loại thứ hai này mới giúp ta “thành nhân.” Loại thứ nhất, chỉ giúp ta “thành công.” |
|
14. DỤC VỌNG VÀ ĐAM MÊ
Trái tim
bạn ở đâu, kho báu của bạn ở đó [73]. Nếu một người tin rằng,
kho báu của y chỉ ở trong thể xác – chẳng hạn, trong thức ăn ngon,
một căn nhà tiện nghi, y phục đẹp mắt, hay những lạc thú khác – th́
y sẽ bị thiêu đốt bởi việc theo đuổi những thứ đó. Quả vậy, càng đặt
nhiều năng lượng vào việc chiều chuộng thể xác, người ta sẽ
càng phải đầu tư ít hơn vào một cuộc sống tâm linh [74].
[73] H́nh như câu này lấy ư từ Tân Ước? [74] Có một tỷ lệ nghịch giữa những dục vọng của thể xác và sự tăng trưởng của tâm linh: kẻ nào quá chiều chuộng thể xác, sẽ bỏ bê phần tâm linh. Kẻ nào quá chú trọng h́nh thức, sẽ lơ là nội dung. Phải chăng, đây là một quy luật ?
|
|
15. GIẬN VÀ THÙ
________
[75] Tại sao? Có lẽ, là để tránh phản ứng một cách “máy móc,” theo một khuôn mẫu đă bị “điều kiện hóa” trong cấu trúc tâm lư mỗi người. Khoảng thời gian dùng để đếm, chính là “khoảng hở,” mà ở đó, ư thức có thể can thiệp, để kịp thời hướng dẫn hành động. Kế đến, trong khi đếm, th́, nếu ta đang có một cảm xúc mạnh mẽ [như tức giận …], th́ nó có thời gian để “hạ hỏa,” – giảm bớt cường độ.
[76] H́nh như Tolstoy muốn nói: “Ta phải kềm chế cơn thịnh nộ
của ḿnh, chứ đừng nên biểu hiện ra bên ngoài bằng những hành động
giận dữ.” Điều ấy cũng tốt – nhưng đó chỉ là giải pháp tạm thời. Có
một phương pháp triệt để hơn: “nhận diện” cơn thịnh nộ, và
sau đó, “hóa giải” nó, chứ không chỉ “kềm chế ” nó. Bởi v́ sự
kềm chế th́ cũng giống như “lấy đá đè cỏ” – chỉ tạm thời đè
nén cơn giận, chứ không thể giải tan nó. Tuy nhiên, phương pháp này
cũng đ̣i hỏi một quá tŕnh tu tập. Bạn đọc có thể tham khảo thêm
cuốn “Giận” của Thiền sư Nhất Hạnh.
|